Buscar neste blog

martes, 15 de junio de 2010

BAILES TRADICIONAIS. DEBUXOS
















Outra serie de debuxos con pilot, bolígrafo bic e lápiz, sobre papel e follas cuadriculadas. Os debuxos en negativo son retoques dixitais. O que cambian os debuxos cando se amorean todos... a imaxe das vellas galerías románticas, con marcos e telas do chan ata o teito, cos máis diversos temas e visións. Un collage ordenado que supera no seu conxunto a suma das súas propostas individuais. Só despois de ver con seriedade cando menos dez obras é posible escreber, debuxar ou mesmo ler. Eso me pasa a min.

lunes, 14 de junio de 2010

VIOLLET-LE-DUC E RUSKIN: A UNIDADE DE ESTILO E A AUTONOMÍA DO MONUMENTO


Normalmente o momento no que nace a Restauración debería ser representado como o propio grupo Laocoonte que extasiaba a Winklemann, no que o vello celebrante barbudo sería a historia do monumento e as súas vicisitudes, a serpe o momento da decisión e os fillos que se axitan a cada un dos lados Ruskin e Viollet-Le-Duc teimando por dúas posturas irreconciliables e totalmente opostas.

As posturas destes dous grandes mestres e intelectuais foron dialécticas e confrontadas na súa época, e que a natureza dos seus argumentos e a súa validez pasaba pola ruína das do contraria.
Mais resulta evidente que, por convivencia no tempo e polos feitos que demostra a historia posterior e a nosa realidade actual, as súas opcións son dedos dunha mesma man, teorías irrenunciables que hoxe o restaurador perante a serpe da decisión é quen de compaxinar.

Viollet-Le-Duc representa a un técnico da nova xeneración, da nova xeneración do século XIX, que decide prescindir da formación académica e aprender directamente das fontes e do traballo práctico. É o construtor dunha obra de magnífico nivel intelectual, o Dicionario Razoado da Arquitectura Francesa, e un técnico confiado plenamente nas súas enormes facultades, no seu enxeño e na súa capacidade de discernimento. Si ben é certo que no seu achegamento á problemática da arquitectura, e mesmo no seu nivel ensaístico ou na pintura, emprega un método de aproximación sucesiva e de coñecemento previo, tamén resulta evidente que ao remate as súas posicións emotivas, próximas á arquitectura nacional francesa, o gótico, e ao propio racionalismo e anti-academicismo co que se forma, tinxen as súas solucións e determinacións. A pesar de todo, a xustificación da superioridade dende o punto de vista técnico e estético dun momento histórico sobre outro marca a liña de fronteira coa modernidade

Deseño da Torre da Poterna de Santo Nazario. Carcassone. Viollet-Le-Duc



Pero a súa posición é, baixo das premisas coas que traballa, coherente. O concepto da forma prístina, da repristinización, da unidade de estilo é froito da reflexión profunda, dun xeito de transmutación, de actor do método. Introducirse na personaxe do autor do edificio, descubrir a súa verdadeira vontade, sacala á luz e, cos coñecementos que se teñen adquirido, coa posición de privilexio que supón observar o monumento dende trescentos anos de distancia, a posibilidade de comprobar noutros edificios, de testar o ensaio e o erro. A postura é de tan coherente e tan pura no ámbito teórico que ten que ser inaplicable na realidade.

Calquera monumento, aínda que careza de moitas das súas partes, pode ser reconstruído pola coherencia e unidade de estilo. Este non é un argumento meramente abstracto. Non hai que esquecer a inmensa erudición de Viollet-Le-Duc, a exhaustiva documentación que durante anos fixo medrar, e unha capacidade e xenio fóra de dúbidas. Aínda que nos seus comezos, xa sentou as bases da necesidade do coñecemento, do estudo, do rigor.


E as súas obras foron en grande medida éxitos de público e obxecto de críticas feroces. Non sempre é factible deducir das partes o todo. E non sempre é necesario, nin aínda adecuado.

Cuestión de carácter ou cuestión de método, o programa de restauración de Viollet-Le-Duc tende a primar unha parte sobre doutra, baseado en xuízos que se consideran obxectivos e xustificados. Nin a obxectividade nin a xerarquía son nunca permanentes, pero si as construcións e as destrucións. Porén, o método de proxecto segue a ser válido, xa que pasa pola implantación paso a paso dos datos procedentes das investigacións e das necesidades. O que pode traducirse en que ás veces, ás mellores intencións só visten bonitos cadáveres.

Foi Ruskin, o seu inseparable antagonista, quen, sobre premisas idénticas, foi quen de desmontar e revirar o criterio de restauración ata o de entón triunfante. Pois a natureza do monumento no seu momento de remate, esa forma prístina, esa cidade de deus, non é algo factible na realidade. Fica no campo das ideas, pode ser unha feliz idea motriz e inspiradora, pero nunca pode converterse na liña argumental do proceso de restauración. Pola contra, John Ruskin defende que a forma ideal do edifico é a que ten exactamente no momento no que está, como reflexo de todos os acontecementos que sobre del se deron.


En todo caso parece preciso que para que chegara o intre, uns cincuenta anos despois, no que a pátina do tempo, a virtude de todas as aportacións históricas, a autenticidade e a reversibilidade, se valorasen, antes tiveron que perderse outras batallas.

Ruina Piranesiana



John Ruskin non era arquitecto, e isto hai que recordalo. Foi un excelente prosista, un magnífico crítico e un pensador brillante. A súa teórica sobre da arquitectura estaba fundamentada fundamentalmente sobre dos seus criterios estéticos e, neste eido, a confluencia con Viollet-Le-Duc era total xa que, ao igual que este, consideraba o gótico como o cumio da expresividade humana, se ben dende as premisas do ardor, a paixón e a emotividade. Ademais, era un artista de mérito na pintura, e os seus fundamentos foron acollidos por unha serie de discípulos que, ao igual que Viollet, paradoxicamente, debuxaban como Rafael debería ter debuxado… Ademais, a proposta de Ruskin da intocabilidade da ruína no momento en que nos chega parte tamén de premisas de superioridade xerárquica: a superioridade do romanticismo e da moralidade, o que é tamén cuestionable. A vida de Ruskin é unha tarefa romántica en si mesma, e a súa proposta radical igual de irrealizable que a francesa.

Deixar que os edificios morran en paz… Supoño que sería difícil camiñar no futuro entre dunha chea de dignos cadáveres arquitectónicos. Aínda que é certo que a ruína produce un paisaxe evocador e nostálxico que se cadra en determinadas é o máis adecuado para a conservación do que ata o día de hoxe chegou, coa muletas que precise.

As dúas posturas expresadas nos seus comezos, expresadas en termos absolutos, iniciais e teóricos, son polémicas e incompatibles. Pola contra, peneiradas por un século de desenvolvemento teórico, de ensaios e probas, de alternativas, de criterios de sustentabilidade e de expectativas de rendibilidade, as dúas situacións poden ser factibles no momento de acometer unha restauración, nun xeito de RESTAURO PRAGMÁTICO, que nace co século XXI, que xa non precisa de máis xustificación, nin de mais teorías, nin de propostas lexislativas, nin de reclamacións gremiais, esixencias profesionais ou presións ambientais, que é sinxelo, claro e sempre distinto, que non parte da aplicación dun método nin ten aspiracións de ser bandeira de nada, que pretende servir a todos e que todos atopen significados nel.


Así que neste punto acaba, onde outros empezan. Quíxose presentar un panorama amplo que amosara unha situación real da Restauración previa ao nacemento teórico que sempre se data no século XIX. A posterior evolución italiana e mundial da teoría, os acordos e cartas intercontinentais do século problemático e febril, son unha cuestión ampla e interesante que non pode resolverse, por cercanía e vixencia, cunha vista xeral como a que se ven de facer.

sábado, 12 de junio de 2010

DEBUXOS ACCIDENTAIS

Até aqui

Arponera

Ardell'o eixo
arbore
arbore da ciencia



ao lonxe





a man






agardando







Por fin puiden escolmar alguns debuxos que estaban gardados de mais. Moitos deles son notas de acontecementos persoais que lembro con detalle, e outros son exercicios intermedios con lapis e computadora. Xa andaba con ganas de metelos. Vounos ir metendo por orde alfab'etica, segundo os nomes que lles puxera aos arquivos ao escanealos. En algunhas ocasions si, pero case que nunca penso nun nome para os debuxos, e mais interesante que o nome apareza co tempo, e mesmo que cambie.

















lunes, 7 de junio de 2010

PINTXOS

Debuxos de bolígrafo e pilot feitos no material accesorio do Lizarrán de Catro Camiños na Coruña. Non resultan necesariamente autobiográficos, e tampouco indican preferencias especiais por produtos foráneos... porque a produto foráneo prefiro as gyozas do Shouri qu está ao lado.






domingo, 23 de mayo de 2010

DA TRADICIÓN ACADÉMICA Á TUTELA INSTITUCIONAL

CARA A SUPERACIÓN DOS CONCEPTOS
O concepto da Restauración, o que de cotío e familiarmente no ámbito profesional se denomina Restauro, é un concepto contemporáneo, procedente da confluencia por unha banda das ansias enciclopedistas de coñecemento científico da natureza real das causas, e por outra banda, o achegamento a un novo revival do clásico, que se entende coma o único antecedente cultural libre dos pecados do Antigo Réxime agora superado. Polo común é o francés Eugène-Emmanuel Viollet-le-Duc o considerado como o primeiro restaurador en termos equiparables aos actuais, pero, como é obvio, as figuras monumentais de cada época son o resultado da fertilidade do contorno no que se desenvolven.

O século XVIII crea o ambiente adecuado e desenvolve as ferramentas teóricas e prácticas. Comezase a crear un novo coñecemento do mundo, ordenado, sistematizado, completo e universal, alleo ás supersticións, á nobreza de sangue e as tradicións gremiais. Alleo especialmente á relixión, pero consciente da importancia do coñecemento do pasado e da historia. A Historia como disciplina científica.


Aínda que existen Academias coma institucións de promoción anteriores a este período, durante o século XVIII é cando se fundan e xeneralizan por todo o territorio europeo, cunha estratexia común e unha serie de principios asimilables entre de si e moi próximos. As monarquías patroneaban e financiaban as súas actividades, e en contraprestación estas asesoraban e promovían as artes e as ciencias, fixaban formalmente os criterios e marcos teóricos e mesmo exercían tarefas de vixilancia, control e supervisión, e co tempo a ensinanza.


Ao recoller en si toda a política e iniciativa cultural nacional, por medio da Academia exercíase un grande poder e ao tempo creábase unha grande inercia, pouca flexibilidade e mesmo actuacións abusivas e interesadas. As leis e os fundamentos teóricos pasan por elas, a regulación gremial, a dirección das investigacións e a instauración dun gusto oficial.


Pero tamén exercían o traballo de investigación, a súa documentación e rexistro. A Academia Herculanense, fundada polo Borbón Carlos III en 1755, tiña por tarefa o estudo e ilustración das antigüidades de Pompeia e Herculano, de maneira que a intelectualidade e os sabios, pouco dados ao desprazamento físico, puideran evocar con fundamentos a natureza real das veneradas pezas do mundo antigo.


As Academias comezan coa produción dunha normativa que ten por obxecto un patrimonio cultural que, por riba xa do concepto do Clásico, está aínda por definir. Nun Decreto de 1753 establécese:

son estatuas de mármol, bronce u otro metal, rotas o enteras, pavimentos mosaicos, o de otra especie, herramientas, o instrumentos de madera, piedra o suela, monedas, o lápidas y lo que de ellas se diga por escritos, tradiciones, o noticias

Os descubridores estaban na obriga de comunicar o seu achado, e os administradores de constatar o lugar de forma efectiva, liquidar co descubridor a conta do tesouro público e enviala peza á Academia. Aparecen ao tempo máis e máis normas relacionadas coa conservación e propagación das antigüidades e monumentos, as penas pola evasión de pezas de natureza monumental ao estranxeiro.


O patrimonio, a herdanza, a heritage é a expresión do meirande orgullo nacional, en oposición e comparación constante co veciño estranxeiro. Pero na mesma época na que, máis que nunca, esta herdanza está a tomar a conciencia xurídica da súa importancia e transcendencia, tamén comeza a existir, por banalización e abundancia, o produto cultural como souvenir.


Dáse comezo polo tanto á xerarquía, á importancia utilitaria, á regulación en beneficio dun ou doutro propósito. E dunha forma voluminosa e sancionada polas leis: existe un gusto nacional propio e paradigmático, regrado, e obxectos propios do meritorio pasado, e pola contra, existen anécdotas e quincalladas, obxectos superfluos e miserias construtivas que poden e deben ser completamente eliminadas e apartadas.

Gravado romántico da Roma Antiga


Pero a ansia de coñecemento e a vontade do espírito artístico superan estas incipientes limitacións, na busca dun continuo, dunha liña de beleza permanente, do lugar común do produto cultural ao longo da historia. E nesa vista ao universal volve á actualidade o mundo clásico en todas as súas dimensións, nun termo amplo e abstracto.


Aparece deste xeito a figura titánica de Johann Joachim Winkelmann, que dende o baleiro pretende a creación dunha Historia do Arte, do Arte Antigo. Supera a realidade da obra, que tanto lle atraía, para falar de conceptos creativos, de harmonía, o movemento, a expresión… e implicitamente a paixón e os sentimentos, a pesar da súa continua evocación da serenidade e da compracencia. A beleza é un dos meirandes misterios da natureza. E a natureza non entende de nacionalidades, nin de escolas de gusto nin de paradigmas oficiais.


Grupo Laocoonte. Escola de Rodas. Obra redescuberta en 1506, adquirida por Julio II


Despois Winklemann todo cambia de novo, e co novo xeito de mirar, co novo sentido que nos permite ver novas cousas, como diría Hegel, a ollada ao que ten valor, ao que ten que conservarse, a como ten que intervirse, varía diametralmente. Seguen Cánova, Quatremère de Quincy,… evoluciona a linguaxe, a expresión, a forma de comprender.


Este é o panorama que prepara a transición, as ferramentas e os obxectivos, o que da o inicio da disciplina da Restauración.